Πέμπτη 30 Ιανουαρίου 2014

Εκθέματα Προεπανάστασης - Διονύσιος ο Φιλόσοφος

Εκθέματα Προεπανάστασης - Διονύσιος ο Φιλόσοφος
Διονύσιος ο Φιλόσοφος
            Γεννήθηκε στα μέρη της Παραμυθιάς το 1541 και πολύ νέος έγινε καλόγερος στο Μοναστήρι του Αγίου Δημητρίου. Αργότερα, σπούδασε σε μεγάλα Ευρωπαϊκά κέντρα (Βενετία, "Πατάβιον" [Πάδοβα]) φιλολογία, φιλοσοφία και ιατρική. Μετά, συνέχισε στην Κωνσταντινούπολη λογική, ποίηση, γραμματική και αστρονομία. Μέχρι τα 39 του χρόνια, σπούδαζε. Από τότε πήρε τον τίτλο του "Διονύσιος ο Φιλόσοφος". Σκυλόσοφο τον έλεγαν οι συκοφάντες και πολέμιοί του.
            Το 1571, νικήθηκε ο Τουρκικός στόλος στη Ναύπακτο, από τον ενωμένο στόλο της Ισπανίας, Ενετίας και του Πάπα Πίου του 5ου. Ήταν η αφορμή, για να ξεσπάσουν εξεγέρσεις από τους Έλληνες, σε Ακαρνανία, Θεσσαλία, Ήπειρο και Μάνη. Την εποχή αυτή έδρασε ο Διονύσιος ο Φιλόσοφος, με τα δυο αγροτικά κινήματα το 1600 και 1611.
            Είχε χειροτονηθεί επίσκοπος Λάρισας το 1563, από τον Πατριάρχη Ιερεμία. Μετέφερε την έδρα του, στην Τρίκκη (τα σημερινά Τρίκαλα). Βλέποντας την καταπίεση των σκλάβων, τους εξισλαμισμούς και τα βασανιστήρια· αρχίζοντας το έργο του ως Μητροπολίτης, μυεί ταυτόχρονα τους κληρικούς και τον Δεσπότη Σεραφείμ, για να επαναστατήσουν. Το πρώτο αυτό κίνημα αποτυγχάνει και ο Δεσπότης Σεραφείμ βρίσκει τραγικό τέλος. Ο ίδιος φεύγει για Ιταλία. Καθαιρείται από τη θέση του Μητροπολίτη, για την πράξη του αυτή. Προσπάθησε να διοργανώσει και καινούριο κίνημα το 1604, στο Φανάρι Παραμυθιάς, αλλά προδόθηκε.
            Στα 70 περίπου χρόνια του, επιστρέφει και πάλι, ως απεσταλμένος ξένων δυνάμεων. Έρχεται να συνεννοηθεί με τον Μητροπολίτη Ματθαίο και φίλους του στα Γιάννενα. Μέχρι τότε, οι Χριστιανοί έμεναν μέσα στο Κάστρο, με πολλά προνόμια. Παρατήρησε την πόλη, και τις άμυνές της. Γυρίζει στο Διχούνι και αρχίζει τις περιοδείες του σε χωριά της Θεσπρωτίας. Με τη φλόγα της ψυχής του, ο σοφός ρήτορας τραβούσε τον αγνό, απλοϊκό και βασανισμένο από την τυραννία κόσμο, κοντά του. Με τους πρώτους 100 που συγκέντρωσε, πήρε δυο χωριά στην περιοχή της Παραμυθιάς. Ύστερα συνέχισε να συγκεντρώνει κόσμο. Συγκέντρωσε 1.100 περίπου. Στόχος τώρα, ήταν τα Γιάννενα.
            Η επίθεση έγινε στις 10 Σεπτέμβρη 1611, στον Τουρκικό συνοικισμό που ήταν στην Καλούτσιανη. Εκεί ήταν και το Διοικητήριο του Οσμάν-πασά των Γιαννίνων. Στην πρώτη αυτή αιφνιδιαστική επίθεση, κάηκε το παλάτι του πασά, σκοτώθηκε η φρουρά του και ο ίδιος διέφυγε και κλείστηκε στο Κάστρο. Τα ξημερώματα, κάνουν αντεπίθεση οι Τούρκοι του Κάστρου, έφιπποι και καλά οπλισμένοι και η κατάσταση άλλαξε. Τελικά, υποχωρούν. Κατά την υποχώρηση, σφάχτηκαν 200 επαναστάτες και οι υπόλοιποι έφυγαν για τα βουνά. Τους δυο υπαρχηγούς του, το Δελή-Γιώργο και τον Λάμπρο από το Πόποβο της Παραμυθιάς, αφού τους συνέλαβαν, τους βασάνισαν πρώτα και ύστερα τους σκότωσαν. [Το ίδιο έτος, οι Τούρκοι πήγαν στο Διχούνι και κατάστρεψαν μέχρι τα θεμέλιά του το Μοναστήρι απ' όπου ξεκίνησε.]
            Κρύφτηκε για τρεις μέρες, σε μια σπηλιά του βράχου πάνω στον οποίο είναι χτισμένο το Κάστρο των Ιωαννίνων. Με προδοσία τον έπιασαν. Όταν τον παρουσίασαν στον Οσμάν-πασά, είπε άφοβα: "πολέμησα για να ελευθερώσω το λαό από τα βάσανα και την τυραννία σας". Στο πρόσωπό του, είδαν έναν επαναστάτη, έναν κληρικό και έναν Έλληνα που έπρεπε να θανατωθεί με παραδειγματικό τρόπο. Οι δήμιοί του, φρόντισαν να κρατήσει το μαρτύριό του πέντε ολόκληρες ώρες.
            Φωτογράφησα και σχεδίασα εσωτερικά, το χώρο αυτό της σπηλιάς, όπου κρύφτηκε. Τα υλικά που χρησιμοποίησα ήταν: λινάτσα, γύψος, κόλλες και βερνίκια. Τα σιδερένια αντικείμενα και οι αλυσίδες, είναι αγορασμένα με το κιλό.
            Στη σύνθεση κυριαρχεί η κάθετος, με το όρθιο σώμα και τα αλυσοδεμένα δυο χέρια του Εθνομάρτυρα. Η προσφορά του στον αγώνα, δείχνεται προς εμάς με το ματωμένο μισοανοιχτό του χέρι, ενώ το άλλο δεν έχει δύναμη. Οι δυο δήμιοι καλύπτουν το άλλο μέρος της σύνθεσης με τη βρωμιά, τη μικρότητα και το θανάσιμο μίσος.
            Το πρόσωπο του Διονυσίου είναι σε ηλικία 70 χρόνων, έχει την έκφραση του πόνου και της καρτερικότητας, με το βλέμμα του προς τα ψηλά, προς τη θυσία του. Δείχνω την αρχή του μαρτυρίου του, την πρώτη από τις πέντε ώρες που κράτησε το γδάρσιμο. Τα στοιχεία που είχα για τη φυσιογνωμία του, είναι από μια μεγέθυνση μικρογραφίας ενός χειρόγραφου, της Μονής Προδρόμου Σερρών. Βοήθησαν επίσης περιγραφές βιογράφων και ιστορικών βιβλίων.
Διονύσιος ο Φιλόσοφος
            Τα μακριά ματωμένα γένια του, κρύβουν αρκετά τη δουλειά που υπάρχει στο επάνω μέρος του σώματος προς το κεφάλι. Βλέπουμε χτυπήματα στο πρόσωπο, μέχρι τις γωνίες της κάτω γνάθου, καθώς και εκδορά του μυώδους πλατύσματος (στο λαιμό), όπου φαίνεται μέρος του αριστερού στερνοκλειδομαστοειδή. Οι σφιγκτήρες των βλεφάρων με τους επισκήνιους είναι σε ένταση, σχηματίζουν με τον μετωπιαίο γραμμές παράλληλες, αφήνοντας τα μάτια ολάνοιχτα. Η κάτω σιαγόνα, κατεβαίνει για να δημιουργήσει το ανοιχτό στόμα, που γίνεται από μεγάλη δύναμη του μυώδους πλατύσματος και που δημιουργείται από μεγάλο πόνο. Μεγάλο μέρος της δουλειάς του προσώπου του (και ειδικά αυτό που βρίσκεται στο λαιμό του), το κάλυψα τελικά με τις τρίχες από το γένι του, μιας που φρόνησα ότι θα έπρεπε να απαλύνω το τραγικό και να μη μεταδώσω άμεσα τη φρίκη, στο δεύτερο κιόλας θέμα του Μουσείου.
            Τα πρόσωπα των δημίων, τα έφτιασα βασιζόμενος πάνω σε μοντέλα. Ήθελα να είναι δυο διαφορετικοί τύποι. Ο λεπτός, αιμοβόρος τριγωνικός και ενδοστρεφής τύπος, στέκεται όρθιος. Του τονίζω τους επισκήνιους (στα φρύδια) μυς και τον μετωπιαίο, για να φανεί η κακότητα των ματιών. Αντίστοιχα δε, με το τετράγωνο του κάτω χείλους και τον σφιγκτήρα των χειλιών (που σχηματίζουν μια αμβλεία γωνία στο στόμα), δείχνω εντονότερα τη μοχθηρία και το σκοπό του για εκδίκηση. Ο δε άλλος τύπος δήμιου, είναι τετράγωνος μασητικός, σε κατάσταση ζώου, αδιάφορος για το έργο που θα κάνει. Εδώ, τονίζω στο κάτω χείλος αριστερά, μια μικρή πάρειση και τους άλλους μυς ανάλογα. Κρατά στα χέρια του χαλαρά (σχεδόν ασυνείδητα) τα φονικά όργανα...
            Τα ρούχα είναι ρετάλια υφασμάτων και κομμάτια από παλιές στολές. Του καθιστού δήμιου είναι από σαμαροσκούτι. Τα παπούτσια τους από λινάτσα, γάζες, γύψο και χρώμα (φτιαγμένα από 'μένα). Τα μαλλιά του Διονυσίου, καθώς και των δημίων του, είναι από συνθετική τρίχα.
Σας παρακαλώ, θυμηθείτε τον ως Διονύσιο Φιλόσοφο και όχι με το βρωμερό του..."υποκοριστικό".

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου