ΔΙΗΓΕΙΤΑΙ Ο ΑΧΙΛΛΙΟΣ ΜΟΝΑΧΟΣ ΑΓΙΑΝΝΑΝΙΤΗΣ († 1910-1993) 
~ …Διατί ὅμως, ἀφοῦ ἀκούομεν καί μανθάνομεν τόν τρόπον καί τά μέσα τά ὁποῖα μετεχειρίσθησαν οἱ κερδήσαντες τήν αἰωνιότητα.
Ἰδού μιά μόνον σκιά σᾶς περιγράφω, ὅπου εἶδον μέσα στό χειρόγραφον ἐπάνω στόν Ἄθωνα, ἀσκητές νά γλύφουν τό ξηρό ψωμί τῶν 100 ἡμερῶν, νά τρώγουν ὠμά τά ἄγρια χόρτα, νά εἶναι γυμνοί καί μέ τρίχινον σακκί παιδιά φορεμένα τῶν 20 ἐτῶν καί γεροντάκια 80 καί 90 ἐτῶν. Νά ξηραίνωνται, νά κατατήκωνται ἀραχνιασμένοι ἀπό τήν ἡμέραν, ὅπου ἄφησαν τόν κόσμον καί τά ἐν κόσμῳ δέν ἔβαλον σαποῦνι στό πρόσωπό των, δέν ἐγεύθησαν ἕνα κι αὐτοί φαγητόν νά ἔχη οὐσίαν φαγητοῦ, δέν εἶχον πλέον ὑπ᾿ ὄψιν τους ὅτι αὐτό τούς δίδει ζωήν, ἐζήτουν νά δυναμώσουν τό πνεῦμα τους, τήν ψυχήν τους, ὅσα ἡ ψυχή τους ἡ ἁγία ἐζήτει ἐκεῖνο καί ἐπεμελοῦντο γονατιστοί μέ σταυρωμένα τά χέρια των, ὑψωμένος ὁ νοῦς των στά ὑπερκόσμια σκηνώματα καί κλίναντες τήν κεφαλήν των ἐπότιζαν τό ἔδαφος τοῦ Ἄθωνος μέ ποταμούς δακρύων. Νά εὔχωνται νά ἑνώνουν τήν καθαράν καί ἀθόλωτον ψυχήν των μέ τόν οὐρανόν.
Οἱ δαίμονες ἐκύλουν πέτρας, ξύλα, βράχια νά τούς διακόψουν ἀπό τήν ὑψίδρομον προσευχήν των, νά τούς ἀποσπάσουν ἀπό τήν ἀγκάλην τῆς Θεοτόκου καί ὅμως, ὅσον ἐπέτρεπε ἡ Παντοβασίλισσα καί ὁ Νυμφίος τῆς Ἐκκλησίας αὐτοί ἐπολεμοῦντο, χωρίς νά δειλιοῦν, διότι εἶχον παραδώσει τόν ἑαυτόν των ὁλοσχερῶς στό πανάγιον Του θέλημα.
Χιλιάδες παιδιά, χιλιάδες εὐέλπιδες ἐμόνασαν στόν Ἄθωνα. Ἐκρύβησαν μέσα στά σπήλαια, μέσα στάς τρώγλας τοῦ Περιβολιοῦ τῆς Θεοτόκου καί ἀνέμενον καί ἐκαρτεροῦσαν τήν βοήθειαν τῆς Ἁγνῆς Παρθένου λέγοντες στό ἀκηλίδωτον ἔσοπτρον τό: «Ἔλα, προσγειώσου, Παντάνασσά μου, ἑτοίμασόν με καί ἐμένα καί πάρε με στήν διαλάμπουσαν αἴγλη τοῦ θείου Σου Προσώπου καί τοῦ Μονογενοῦς Σου Υἱοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Ἕνα νέο παιδί τώρα σέ μιά σπηλιά κι ἕνα γεροντάκι 80 ἤ 90 ἐτῶν νά γονατίζουν στό σκοτεινόν σπήλαιον καί νά ἀναμένουν τί; Οὔτε τά δέματα, οὔτε τά μέσα, τά ὁποῖα θά τούς ἔδιδε κάποιος διά τό σῶμα, ἀλλά ἀνέμενον τήν θείαν ἀντίληψιν τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου νά τούς ἐνισχύση, νά τούς δυναμώση, νά τούς καθαρίση καί νά ἀποταμιεύση τήν ψυχήν των στά ὑπερκόσμια καί ἅγια σκηνώματα τῆς ζωῆς, τήν ὁποίαν ἐπόθησαν καί ἐνοστάλγησαν αὐτοί οἱ ἀποξηραμμένοι, τῶν ὁποίων οὔτε μάγουλα τούς ἔμειναν, οὔτε μάτια, οὔτε εἶδος, οὔτε μορφή ἀνθρώπου. Ἰδού ἀγών, ἰδού πάλη ὑπέρ φύσιν μέ τήν σάρκα, μέ τόν διάβολον, μέ τόν ἑωσφόρον.
Καί σᾶς ἐρωτῶ τώρα ὅλους, ἐρωτῶ καί τόν ἑαυτόν μου καί σᾶς παρακαλῶ, λέτε, ὅτι δέν πονοῦσαν, δέν ἐθλίβοντο, δέν ἔτρεμον ἀπό ἀνυπόφορον ὀδύνην καί πόνους, ἀφοῦ ἦτο κενόν τό στομάχι των, ἡ γλῶσσα των ξηρά.. ἀφοῦ τό κρῦον καί ὁ πάγος κατέτηκον τό σῶμα των. Δέν πονοῦσαν, δέν εἶχον, νομίζετε, φρικτούς πόνους; Εἶχον καί πάρα εἶχον. Καί ἐπονοῦσαν καί ἔτρεμον σάν τά φύλλα τοῦ δένδρου ἀπό τήν ἀνυπόφορον ὀδύνην, ἀλλά καί πόσοι ἀνεχώρησαν ἀπό τόν Ἄθωνα διά νά λάβουν διπλοῦν τόν στέφανον τοῦ ἀσκητισμοῦ τῆς ἁγίας ζωῆς των, ἐπί πολλά ἔτη ἀσκητεύοντες, κακουχούμενοι, ἀλλά παρεκάλουν τούς γέροντας καί ἀρχηγούς αὐτῶν νά τούς δώσουν εὐλογίαν των νά μαρτυρήσουν, νά πάρουν καί τοῦ μαρτυρίου τόν στέφανον..
Ἰδού, λοιπόν, τά ἄξια αὐτά παιδιά, ἰδού ἆθλα θεοτίμητα καί ἔργα ὑπεράνθρωπα. Μέ σῶμα θνητόν ἐνίκησαν τούς ἀσάρκους δαίμονας. Ἰδού, ὅσοι θαυμάζετε σήμερον τούς ἀστροναύτας, τούς ἐπιβούλους στά ποιήματα καί κτίσματα τοῦ Θεοῦ.. Καί λέγετε καί θαυμάζετε τά δαιμονικά αὐτά ἔργα διά τήν ἀπώλειαν ψυχῶν καί σωμάτων.. Κι ὅμως τούς ἀληθεῖς ἀθλητάς, δέν τούς ἀπαθανατίζετε.
Ὤ, ἐσεῖς μητέρες, δώσετε ἕνα παιδί σας, σάν τόν Ἀβραάμ, ὁ ὁποῖος ἐπάνω στά ἡτοιμασμένα ξύλα γονάτισε τόν υἱόν του, τόν χαριτωμένοιν Ἰσαάκ, ὡς ὁλοκαύτωμα θεῖον στόν Θεό ὁλοσχερῶς καί ἄνευ δισταγμοῦ…Ποῦ ἡ πίστις αὐτή σήμερον; Ποῦ ἡ ἀνδρεία, ποῦ ἡ γενναιότης, ποῦ αὐτοί οἱ ὁπλῖται πού ἐπέρασαν ἀπό τόν Ἄθωνα καί ὡς χρυσός καί ἄργυρος ἐν καμίνῳ δοκιμασθέντες, τόν ἐπίγειον κόσμον καταλειπόντες ὡς πρόσκαιρον καί φθαρτόν τόν Χριστόν ἠκολούθησαν χαίροντες;
Οἱ μεγάλοι θαλαμηπόλοι πῶς κατώρθωσαν ὅλας τάς ἀρετάς; Ἔφερον τό ἐγκάρδιον πῦρ καί σπαθιζόμενοι ἀπό τήν ὑπερβάλλουσαν ἀγάπην πρός τόν Θεόν. Μέ τά αἵματα αὐτῶν καί τούς ἱδρῶτας ἔφθασαν εἰς προσκύνησιν τοῦ φρικτοῦ θρόνου τοῦ Θεοῦ.
Εἴθε αἱ εὐχαί αὐτῶν καί εὐλογίαι καί τά πανσέβαστα ἆθλα τῶν μεγάλων αὐτῶν ἀσκητῶν καί αἱ εὐλογίαι τῆς Θεοτόκου, τό καύχημα τῶν Παρθένων, ἡ ἡλιοστάλακτος Νύμφη, ὁ φωτοφόρος Ναός τοῦ ἀχειροπλόκου νυμφῶνος νά ἀξιώσουν ὅλους ἡμᾶς μιᾶς ἁγίας ζωῆς, μιᾶς μεγάλης μετανοίας διά νά ἴδωμεν καί ἡμεῖς ὀλίγον φῶς, ὀλίγην παραμυθίαν καί χωρίς πόνον μίαν ἀκρούλαν εἰς τήν Βασιλείαν. Ἐκεῖ ἔστω καί ἀμυδρῶς καί ὄχι κατ᾿ ἀξίαν μας νά τύχωμεν τῆς δόξης, τήν ὁποίαν ἀπολαμβάνουν οἱ κοπιάσαντες καί θυσιασθέντες οὐράνιοι ἄνθρωποι καί ἐπίγειοι ἄγγελοι. Εἴθε ταῖς ἁγίαις πρεσβείαις αὐτῶν, σῶσον Κύριε, ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν ἐν τῆ φρικτῆ ἡμέρᾳ τῆς ἑκάστου ἀποδημίας τῆς ψυχῆς ἡμῶν. Ἀμήν.
από το βιβλίο: «ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΓΕΡΟΝΤΑΔΕΣ ΤΟΥ ΑΘΩΝΟΣ» – Μοναχοῦ Δαμασκηνοῦ Γρηγοριάτου (ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΟΣΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ , ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ ΑΘΩ, 2005)