ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΜΕΛΕΤΙΟΣ

Εισαγωγικά
Εκοιμήθη σήμερα το πρωί ο Μητροπολίτης Νικοπόλεως και Πρεβέζης κ. Μελέτιος σε ηλικία 79 ετών.
Ο μακαριστός μετά από πολύμηνη ταλαιπωρία λόγω προβλήματος της υγείας του από τον περασμένο Νοέμβριο έκλεισε τα μάτια του στο μοναστήρι του Προφήτη Ηλεία στα Φλάμπουρα όπου βρισκόταν τους τελευταίους μήνες.
Η σωρός του θα τεθεί σε λαϊκό προσκύνημα στον Μητροπολιτικό ναό της Πρέβεζας ενώ η μέρα της νεκρώσιμης ακολουθίας θα είναι αργία για την πόλη της Πρέβεζας.
Από σήμερα στον Ιερό Ναό του Αγ. Κωνσταντίνου στην Πρέβεζα η σωρός του Μακαριστού θα τεθεί σε λαϊκό προσκύνημα ενώ το Σάββατο στις 11:00 θα γίνει η νεκρώσιμος ακολουθία.
Σύντομα βιογραφικά στοιχεία
Ο Σεβ. Μητροπολίτης Νικοπόλεως και Πρεβέζης κ. Μελέτιος (Καλαμαράς) γεννήθηκε το 1933 στην Αλαγονία Καλαμάτας. Είναι πτυχιούχος Θεολογίας και Φιλολογίας-Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.  Χειροτονήθηκε διάκονος και  πρεσβύτερος υπό του αοιδίμου Μητροπολίτου Μεσσηνίας Χρυσοστόμου Α΄ (Δασκαλάκη 1945 – 1961). Διετέλεσε Ιεροκήρυκας της Μητροπόλεως Μεσσηνίας και Γραμματεύς της Ιεράς Συνόδου επί των Διεκκλησιαστικών Σχέσεων.  Εξελέγη και χειροτονήθηκε Μητροπολίτης την 01 – 03 – 1980. Είναι συγγραφεύς πολλών εποικοδομητικών βιβλίων και έχει βραβευθεί από την Ακαδημία Αθηνών για το βιβλίό του «Η Ε΄ Οικουμενική Σύνοδος».
Ο Σεβ. Μητροπολίτης μας, γνωρίζει και μιλάει καλά την Ελληνική γλώσσα, μπορεί και χρησιμοποιεί τα Λατινικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Ρωσικά και τα Ιταλικά. Διαβάζει και κατανοεί τα Βουλγαρικά, Σερβικά, Ρουμανικά και τα Εβραϊκά

Ανακοίνωση της Ιεράς Μητροπόλεως Νικοπόλεως και Πρεβέζης.
“Με βαθειά θλίψη αναγγέλουμε στους χριστιανούς αδελφούς μας την κοίμηση του Πνευματικού μας πατέρα Μητροπολίτου Νικοπόλεως και Πρεβέζης κ. Μελετίου.
Η παρουσία του ανάμεσά μας, αυτά τα 32 χρόνια που ο Χριστός μας τον χάρισε, αποτέλεσε σ’ όλους εμάς τους πιστούς χριστιανούς, βάση για να θεμελιώσουμε την πίστη μας και την σχέση μας με τον Χριστό και την Εκκλησία.
Το λείψανό του μπορούμε να το προσκυνήσουμε όλο το εικοσιτετράωρο και να πάρουμε την ευχή του, στον Άγιο Κωνσταντίνο Πρεβέζης.
Το προσεχές Σάββατο στις 11.00 π.μ. όλοι μαζί θα συναχθούμε στον μεγάλο Ναό του Αγίου Κωνσταντίνου, που εκείνος (ο Σεβ. Μελέτιος) έχτισε, να ευχαριστήσουμε τον Χριστό για την μεγάλη Του δωρεά προς εμάς να έχουμε τον π. Μελέτιο επίσκοπό μας και να Τον παρακαλέσουμε να αναπαύση τον πατέρα μας κοντά Του, μέσα στην ατελεύτητη ευτυχία της χαράς του προσώπου Του, Αυτού που είναι η ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΖΩΝΤΩΝ.
Ας έχουμε όλοι την ευχή του Δεσπότη μας, συνοδό βοηθό και ευλογία της ζωής μας”.

Ως ελάχιστο φόρο τιμής στην μνήμη του μακαριστου Ιεράρχη δημοσιεύουμε ένα μικρό ανθολόγιο άρθρων του.
Ο ΝΙΚΗΤΗΣ
Ὁ Χριστός πέθανε στόν σταυρό. Ὅπως τό πόθησαν οἱ ἐχθροί Του! Καί Τόν ἔβαλαν στόν τάφο, ὅπως τό θέλησαν, ἐκεῖνοι πού μίσησαν τήν παρουσία Του.
Καί νά, ὁ Χριστός-πεθαμένος! Ἄψυχος· χωρίς πνοή· χωρίς τίποτε! Σάν νά μήν ὑπῆρξε! Κάτι λιγότερο ἀπό ἕνα τίποτε! Ἕνα τίποτε!
Ὅμως ἀναστήθηκε. Δηλαδή σηκώθηκε. Αὐτεξουσίως. Σάν Θεός. Καί σηκώθηκε, ὄχι καταεξαντλημένος, σάν ἕνα χιλιοταλαιπωρημένο γεροντάκι, πού μόλις θά κατάφερνε νά σταθεῖ στά πόδια Του, ἀλλά λάμποντας ὁλόκληρος. Σάν γίγαντας ἀθλητής, πού ξεκινάει νά κάμει τό ἄθλημά Του (Ψαλμ. 18, 5)· καί σάν νυμφίος ἐκπορευόμενος ἐκ παστοῦ αὐτοῦ, πού ἀστράφτει ἀπό χαρά! Ἀπό τήν χαρά τῆς νίκης.
*          *          *
Ἡ ἁγία Γραφή, ὁ αἰώνιος λόγος τοῦ Θεοῦ, μᾶς λέει γιά τόν Χριστό:
Ἐξῆλθε νικῶν· καί ἵνα νικήσῃ!
•           Νικητής βγῆκε ἀπό τήν κοιλιά τῆς ἁγίας Παρθένου.
•           Νικητής βγῆκε καί ἀπό τήν κοιλιά τῆς γῆς, ἀπό τόν τάφο.
•           Νικητής τοῦ θανάτου καί τοῦ ἅδη!
Ἐξῆλθε καί ἦλθε γιά μᾶς!
Καί νίκησε γιά μᾶς!
Τά εἴχαμε χάσει ὅλα. Εἴχαμε γίνει δοῦλοι τῆς ἁμαρτίας· δοῦλοι στόν αἰώνιο θάνατο καί στόν ἅδη. Στόν χειρότερο, στόν πιό ἀπάνθρωπο ἐχθρό! Δοῦλοι! Ψυχικά δοῦλοι!
*          *          *
Καί ἦρθε ὁ Χριστός γιά μᾶς. Γιά νά μᾶς σώσει. Γιά νά μᾶς ἐλευθερώσει ἀπό τοῦ θανάτου τά δεσμά. Νά διαλύσει τό σκοτάδι. Σκοτάδι στήν ψυχή. Σκοτάδι στό μυαλό. Σκοτάδι στό σῶμα. Σκοτάδι στά ἔργα. Σκοτάδι, στόν τόπο τῆς καταδίκης. Στήν χώρα, πού βασιλεύει ἡ σκιά τοῦ θανάτου.
Ἦρθε γιά μᾶς, νά μᾶς σώσει. Νά μᾶς δώσει ἐλευθερία, ζωή, φῶς, ἐλπίδα.
Ὑπέμεινε τόν θάνατο. Ὅπως Τοῦ τόν σκάρωσαν. Πέθανε στόν σταυρό. Καί κατέβη στόν ἅδη! Ἀλλά ἐνίκησε! Καί τόν θάνατο. Καί τόν ἅδη.
Καί βγῆκε ἀπό τόν τάφο, αὐτεξουσίως. Ἐπειδή ἔτσι τό θέλησε. Σάν παντοδύναμος. Ἐνδεδυμένος, δηλαδή φορώντας, στολή νίκης, στολή ἐκδίκησης!
Ἀφοῦ, ὅπως τό λέμε στήν προσευχή μας: Σταυρόν γάρ ὑπομείνας δι᾿ ἡμᾶς, θανάτῳ θάνατον ὤλεσεν.
Μέ τήν ἀνάστασή Του, ὁ Χριστός, ὁ μεγαλύτερος ἀδελφός μας, ὁ πρωτότοκος Υἱός τοῦ Πατέρα μας, ἐπῆρε ἀπό τόν διάβολο ἐκδίκηση, γιά τήν τραγωδία πού πέρασε ἡ ἀνθρωπότητα, τά ἀδέρφια Του, ἀπό τόν Ἀδάμ μέχρι σήμερα!…
Χριστός ἀνέστη ἐκ νεκρῶν· θανάτῳ θάνατον πατήσας· καί τοῖς ἐν τοῖς μνήμασι ζωήν χαρισάμενος.(Λυχνία Νικοπόλεως-Απρίλιος 2012)
—————————————————————-
ΠΩΣ ΠΑΜΕ ΣΤΟ ΧΡΙΣΤΟ;
Ἅγια, εἶναι ἡ νύχτα, πού ἦρθε στόν κόσμο ὁ Χριστός. Ἅγια· καί ὁλόφωτη.
•           Τότε ἦρθε στόν κόσμο τό ΦΩΣ· τό ΦΩΣ τό ἐκ ΦΩΤΟΣ.
Μά, αὐτό τό γενικό, μόνο του ΔΕΝ ἀρκεῖ! Πρέπει καί ἐμεῖς, ὁ καθένας μας, νά Τόν δεχθῆ· νά ᾿ρθῆ σέ σχέση προσωπική μαζί Του. Πρέπει νά γίνει πιστός· χριστιανός. Πιστός στόν Χριστό!
Τότε κάποιοι Τόν βρῆκαν. Μποροῦμε νά Τόν βροῦμε καί ἐμεῖς. Ἀρκεῖ νά Τόν ἀναζητήσουμε σωστά· ἀκολουθώντας, ὄχι κάποιο δρόμο, ἀλλά ἕνα ἐγγυημένο δρόμο.
Καί δρόμοι ἐγγυημένοι εἶναι δύο:
Ὁ ἕνας εἶναι ὁ δρόμος τῆς Παναγίας.
Ὁ ἄλλος εἶναι ὁ δρόμος τῶν Ποιμένων καί τῶν Μάγων.
*          *          *
1. Ἡ Παναγία, ἡ Μαρία ἀπό τήν Ναζαρέτ, ἦταν μιά ἁπλῆ κοπέλλα. Δέν ἦταν, οὔτε ἱστοριοδίφης· οὔτε φυσιοδίφης· οὔτε στοχαστής. Πίστευε στήν πραγματικότητα. Καί εἶχε ὁδηγό της, τήν πραγματικότητα.
Τῆς μίλησε ὁ ἄγγελος Γαβριήλ. Τῆς εἶπε, ὅτι θά γεννήσει τόν Σωτῆρα τοῦ κόσμου. Μά αὐτή ΔΕΝ χάρηκε. Ἀντέδρασε. Καί ἀπάντησε: Πῶς μπορεῖ γυναίκα νά γεννήσει παιδί, χωρίς συνεύρεση μέ ἄνδρα;
Τῆς ἀπάντησε ὁ ἄγγελος: Μπορεῖ! Ὅταν θέλει ὁ Θεός, δέν λειτουργοῦν, πάνε στήν ἄκρη, οἱ νόμοι τῆς φύσης! ΔΕΝ στέκουν ἐμπόδιο στήν θέληση τοῦ Θεοῦ!
Καί ἡ Μαρία, τό κατάλαβε. Τό κατάλαβε σωστά. Καί εἶπε:
Ἐγώ εἶμαι ΔΟΥΛΗ τοῦ Κυρίου. Γένοιτό μοι κατά τό ρῆμα σου!
Καί συνέλαβε τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ: «ἐκ Πνεύματος Ἁγίου».
Καί γι᾿ αὐτό ἡ Παναγία ξέροντας, ὅλα αὐτά καί τόν τρόπο πού γέννησε, μόλις ἔτεκε τόν Χριστό, Τόν προσκύνησε! Σάν Θεό της. Σάν σωτήρα της. Σάν σωτήρα ὅλου τοῦ κόσμου.
2. Ἄλλος δρόμος, ἁπλούστερος, πιό βατός σέ μᾶς τούς ἀδύναμους, εἶναι ὁ δρόμος τῶν ποιμένων.
Ἀγρυπνοῦσαν κοντά στά πρόβατά τους. Καί ἐκεῖ εἶδαν ξαφνικά ἄγγελο. Καί ὁ ἄγγελος τούς μίλησε καί τούς εἶπε:
-Σᾶς φέρνω χαρμόσυνο μήνυμα. Γεννήθηκε στήν Βηθλεέμ ὁ Σωτήρας τοῦ κόσμου! Πηγαίνετε νά Τόν ἰδεῖτε· καί νά Τόν προσκυνήσετε!
Καί αὐτοί μέ ἁπλότητα· μά ἀποφασιστικά εἶπαν:
- Πᾶμε! Ἐπιτρέπεται, μετά ἀπό τέτοιο μήνυμα, νά διστάζει ἄνθρωπος καί νά βαριέται; Νά μετράει βήματα;
Καί ξεκίνησαν νά ἰδοῦν. Τί νά ἰδοῦν; Ἕνα νεογέννητο! Καί ἐπῆγαν. Καί τό βρῆκαν στό σπήλαιο. Καί τό εἶδαν. Καί τό προσκύνησαν! Τόσο εὔκολα;
Ναί. Γιατί κατάλαβαν, ὅτι τά λόγια τοῦ Ἀγγέλου, ἦταν λόγια σοβαρά. Καί τά δέχθηκαν. Γιατί κατάλαβαν, ὅτι τό βρέφος ἐκεῖνο, δέν ἦταν ἕνα κάποιο βρέφος, ἀλλά ὁ υἱός τοῦ Θεοῦ, ὁ συνάναρχος, καί ὁμόθρονος μέ τόν ΠΑΤΕΡΑ.
Καί «ἐθαύμασαν». Δηλαδή κατάλαβαν, πόσο μεγάλη εἶναι ἡ σοφία τοῦ Θεοῦ· καί πόσο ἀπέραντη ἡ ἀγάπη Του γιά μᾶς.
Κάτι ἀνάλογο ἔκαμαν καί οἱ μάγοι. Εἶδαν ἀστέρι στόν Οὐρανό. Καί κατάλαβαν. Καί ξεκίνησαν, ψάχνοντας γιά ἕνα μεγάλο βασιλιά, κυρίαρχο στόν κόσμο ὅλο! Καί ἐπῆγαν. Καί Τόν βρῆκαν μικρό παιδί, μωρουδάκι. Καί κατάλαβαν πολύ περισσότερα ἀπό ὅσα ἄφιναν νά φανοῦν τά φαινόμενα. Κατάλαβαν, ὅτι ὁ Θεός εἶναι ἀγάπη καί ταπείνωση.
Ἀγάπη πού ἦρθε νά μᾶς σώσει μέ τήν ταπείνωσή Του.
Καί Τόν προσκύνησαν μέ διπλό πόθο καί μέ ἀπέραντη πίστη!…
*          *          *
Γιά τήν Παναγία, γιά τούς μάγους καί γιά τούς ποιμένες, αὐτά ἦταν… αὐτονόητη πορεία!
Γιατί γιά μᾶς ἁπλῶς μένουν ἀπορία; Μήπως, γιατί δέν ἔχομε καλή καί καθαρή καρδιά;
Ἄς φροντίσωμε, νά κάνωμε τήν καρδιά μας λίγο πιό καθαρή. Γιά νά μπορεῖ νά ᾿ρθῆ ὁ Χριστός κοντά μας, καί νά τήν γεμίσει μέ τήν χάρη Του, μέ τήν εἰρήνη Του, μέ τήν εὐλογία Του.(Λυχνία Νικοπόλεως -Δεκέμβριος 2011).
——————————————————
ΕΝΑ ΑΛΗΘΙΝΟ ΦΑΓΗΤΟ
Φαγί καί ψωμί πνευματικό.
Ἀπό τά θεόσοφα λόγια τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ.
– · –
-Κάνετε μέσα στήν Ἐκκλησία λακριντιά;
-Κάνουμε, ἅγιε!
-Σεῖς, ἅγιοι ἱερεῖς, τί τούς λέτε;
-Νά μή κουβεντιάζουν· ἀλλά δέν μᾶς ἀκοῦνε!
-Μά γιατί δέν σᾶς ἀκοῦνε; Ποιός φταίει; Μοῦ φαίνεται, πώς σεῖς φταῖτε· οἱ παπάδες!
Ἄν ἐρωτήσεις: Σύ παπά μου, ἔχεις παιδιά;
-Ἔχω.
-Ὅταν βάνεις τράπεζα, νά φᾶνε ψωμί τά παιδιά σου, ποῦ τήν βάζεις; στήν μέση ἀπό ὅλα, νά φθάνουν νά τρῶνε ὅλα, ἤ στήν ἄκρη, τά μισά νά τρῶνε καί τά ἄλλα νά μή τρῶνε;
-Στήν μέση. Γιά νά τρῶνε ὅλα!
-Ἄν τήν βάλεις στήν ἄκρη καί τά μισά δέν φθάνουν νά φᾶνε, ποιός θά φταίει;
*            *            *
Λοιπόν, παπᾶ μου, πατέρας εἶσαι σύ. Τράπεζα εἶναι τό ἀναλόγι, φαγί εἶναι τά βιβλία τῆς Ἐκκλησίας. Παιδιά οἱ Χριστιανοί!
Δέν πρέπει καί σύ νά βάζεις τό ἀναλόγι στήν μέση ὥστε ὅλοι νά ἀκοῦνε καλά; Καί σύ δέν ἔχεις χρέος νά διαβάζεις παστρικά καί καθαρά καί δυνατά, νά ἀκοῦνε οἱ Χριστιανοί; Ἀμή, ἄν τά διαβάζεις σέ μιά ἄκρη μέσα σου, γιά ποιόν τά διαβάζεις; Γιά τόν Χριστό; Ὁ Χριστός τά ξέρει!
Καί οἱ Χριστιανοί ὡσάν δέν ἀκοῦνε, καί δέν ἔχουν φαγί,… ὕστερα σηκώνονται καί φεύγουν. Καί δέν ἔχουν ὄρεξη νά ματαέρθουν.
Καί γίνεσαι σύ αἰτία, παπᾶ μου, καί κολάζονται. Καί κολάζεσαι καί σύ!
*            *            *
Τά λόγια αὐτά εἶναι ἕνα κομμάτι ἀπό τήν Διδαχή Ζ΄ τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ. Μᾶς λέγει:
Τά ἅγια λόγια τῶν προσευχῶν στήν Ἐκκλησία εἶναι γιά ὅλους τροφή, φαγί.
Τά «παιδιά» πού ἔρχονται στήν Ἐκκλησία, πρέπει νά τρῶνε καλά. Νά παίρνουν δύναμη· νά ἀντέχουν.
Ἄν δέν τά ἀκοῦνε, ἤ δέν τά καταλαβαίνουν, τό ἀποτέλεσμα εἶναι τό ἴδιο: Μένουν τά παιδιά νηστικά καί φεύγουν νηστικά! Τό βλέπουν, τό καταλαβαίνουν. Καί λένε. Ἀφοῦ δέν ἀκοῦμε καί δέν ἔχουμε φαγί, γιατί νά ματα-πᾶμε;
Καί δέν ἔχουν ὄρεξη νά ματα-πᾶνε, νά ματαέρθουν, στήν Ἐκκλησία.
Ποῖος φταίει;  Τίνος εἶναι τό κρῖμα;
*            *            *
Ἀλήθεια τίνος εἶναι τό κρῖμα;
Ἀπάντηση: Τοῦ πατέρα· δηλ. τοῦ παπᾶ· τοῦ δεσπότη· τοῦ πατριάρχη. Χρειάζεται ἀγωνία γιά τά παιδιά: γιά τό φαγητό τους σέ ποσότητα καί σέ ποιότητα. Εἶναι τροφή καλή, νά δίνει ὑγεία καί δύναμη καί ἀντοχή; Πῶς νά μή φύγουν ἀπό τήν Ἐκκλησία, ὅταν οὔτε γιά τόν πατέρα τους τόν Χριστό ἀκοῦνε τίποτε, οὔτε γιά τό σπίτι τους τήν Ἐκκλησία, οὔτε γιά τήν αἰώνια ζωή.
+ ὁ Ν. Μ.

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΩΡΑ ΑΡΧΙΖΕΙ
Ἄν ἀξιώθηκες νά πᾶς νά ἐξομολογηθῆς, καί μέ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ νά ξεπλυθῆς ἀπό τόν ρύπο τῶν ἁμαρτιῶν σου, μή νομίσεις ὅτι ὅλα πιά τελείωσαν, ὅτι μέχρις ἐδῶ ἦταν!
Ὄχι! Μή τό βάλεις αὐτό μέσα στό μυαλό σου! Μέ τήν ἐξομολόγηση, δέν τελείωσαν ὅλα! Ἀντίθετα, ἀπό ἐκεῖ καί πέρα ἀρχίζει ὁ μεγάλος ἅγιος ἀγώνας γιά εὐαρέστηση τοῦ Κυρίου.
Μέ τήν ἐξομολόγησή σου, ἔκαμες μιά δήλωση στόν Θεό, ὅτι ἀποτάσσεσαι τόν σατανᾶ καί τά ἔργα του. Τό δήλωσες δυνατά καί δυναμικά. Καί τό ὑποσχέθηκες ὅτι τώρα πιά θά ζεῖς μέ ἀρχηγό σου τόν Χριστό.
*            *            *
Θυμήσου ὅτι: Ὅταν ἕνας ἄνθρωπος ζεῖ περιορισμένος καί δεμένος στό σπίτι του καί στήν δουλειά του, κανέναν δέν ἐνοχλεῖ· καί κανένας δέν τόν φοβᾶται.
Μά ἄν τύχει καί μπεῖ σέ ἐπαναστατική ὁμάδα, ὅλοι ἀρχίζουν καί τόν τρέμουν! Τό ἴδιο παθαίνει ὁ διάβολος, ὅταν ἕνας ἄνθρωπος ἐπαναστατώντας ἐναντίον του, γίνεται πρόκληση καί γιά ἄλλους πολλούς νά τόν μιμηθοῦν. Ὁ ἐπαναστατημένος τέως δοῦλος τοῦ διαβόλου, τοῦ χαλάει τώρα τήν δουλειά. Καί γι᾿ αὐτό σκάει καί γίνεται θηρίο ἐναντίον του. Καί κινητοποιοῦνται ὅλες οἱ δυνάμεις τοῦ σκότους (=τοῦ κόσμου καί τοῦ ὑποκόσμου) ἐναντίον του! Νά τόν ξαναγυρίσουν στήν «ὄμορφη ζωή του»!
Καί ἀρχίζει μιά παράξενη ψυχική πίεση. Νά θυμηθῆ, τί χάνει. Καί ὅτι θά χαλάει τά πιό ὄμορφα χρόνια τῆς ζωῆς του, ἄν εἶναι νέος. Καί, ὅτι – στό κάτω-κάτω – ἔχει περιθώριο χρόνο καί προθεσμία, νά ἀλλάξει λίγο ἀργότερα!
Καί τοῦ θυμίζει: Ἡ ψυχή θέλει ψίχαλα! Ἐδῶ εἶναι ὁ παράδεισος. Ἐδῶ εἶναι καί ἡ κόλαση.
*            *            *
Μή γίνεσαι τόσο ρηχός, νά παίρνεις τόν σατανᾶ ὁδηγό σου καί δάσκαλό σου!
Στάσου γενναῖος.
Ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἕνα «θέλω».
Τό ζῶο ἔχει ἔνστικτα!
Ὁ ἄνθρωπος ἔχει νόμο μέσα του πνευματικό. Καί ἐλευθερία. Μπορεῖ νά εἰπεῖ ναί. Μπορεῖ νά εἰπεῖ καί ὄχι.
Μέ τήν τοποθέτηση-ἀπόφασή του δείχνει τί ἄνθρωπος εἶναι καί πόσο ζυγίζει πνευματικά.
Δεῖξε, ὅτι κάτι ἀξίζεις.
Μέ τήν σταθερή σου τοποθέτηση.
Εἶναι ἡ πιό ἅγια καί θαυμαστή.
Χαρά γίνεται στόν οὐρανό, ὅταν ἕνας ἄνθρωπος μετανοεῖ.
Καί ὅταν μένει σταθερός, πολλαπλασιάζεται ἡ χαρά στόν οὐρανό.
Χαίρουν οἱ ἄγγελοι. Καί ὁ Κύριος τῶν ἀγγέλων ὁ Χριστός. Καί ἡ Κυρία τῶν ἀγγέλων, ἡ Παναγία μητέρα μας.(Λυχνία Φεβρουάριος 2011)
—————————
Η ΚΡΥΨΩΝΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ
Τήν Μεγάλη Παρασκευή τό βράδυ, ἀρχίζουμε τήν ἀκολουθία μέ ἕνα λίγο παράξενο τροπάριο. Ἕνα τροπάριο, ὄχι πένθιμο, ἀλλά χαρμόσυνο. Ὄχι θρῆνο, ἀλλά δοξολογία! «Θεός Κύριος καί ἐπέφανεν ἡμῖν…». Δηλαδή: Ὁ Θεός φανερώθηκε σέ μᾶς!  Ἦρθε στήν γῆ! Καί μᾶς ἔδειξε ὅτι εἶναι: ὁ Ἕνας καί ὁ Μόνος Ἀληθινός Κύριος. Καί τόν δοξάζομε, ὡς Κύριο τοῦ οὐρανοῦ καί τῆς γῆς!
Ὅμως, τό τροπάριο δέν ταιριάζει μέ τήν ταφή τοῦ Χριστοῦ. Γιατί, τότε, ὁ Χριστός προτίμησε νά κρυφτῆ! Προτίμησε νά κρύψει, ὄχι μόνο τήν Θεία Του φύση -τήν Θεότητά Του-, ἀλλά καί τήν ἀνθρώπινη φύση Του! Καί τί κρυψώνα διάλεξε; Ἕνα τάφο! Καί ἄφησε, νά Τόν σκεπάσει ὁλόκληρο, ἡ νύχτα τοῦ θανάτου!
*       *       *
Γιατί, Κύριε, τέτοιο «κρυφτό»; Γιατί τέτοια πρόκληση στήν λογική μας; Ποιός μπορεῖ τώρα, βλέποντάς Σε «νεκρόν, γυμνόν, ἄταφον», νά σέ δοξάσει «Θεό Ἀληθινό καί Κύριο τῆς Δόξης»; Ποιός μπορεῖ νά πιστέψει, ὅτι Αὐτός, πού τώρα ἑτοιμάζουμε νά κηδέψουμε, εἶναι ὁ Ἕνας τῆς Τριάδος, ὁ Μονογενής Υἱός τοῦ Θεοῦ Πατρός, ὁ Κύριος καί κυβερνήτης τοῦ κόσμου;
Καί ὅμως, ἡ Ἐκκλησία, μᾶς κρατάει τά μάτια ἀνοιχτά! Καί μᾶς ζητεῖ, νά βλέπωμε, ὅτι ΚΑΙ στόν Σταυρό ΚΑΙ στόν Τάφο, ὁ Χριστός δέν ἔπαψε, οὔτε στιγμή, νά εἶναι Σύνθρονος καί Ὁμοούσιος μέ τόν Θεό Πατέρα.
Γι’ αὐτό κι ἐμεῖς, ἀλλάξαμε τήν ἐπιγραφή, πού ἔβαλαν πάνω στόν Σταυρό Του οἱ σταυρωτές Του! Ἐκεῖνοι ἔγραψαν: «Ἰησοῦς Ναζωραῖος, Βασιλεύς τῶν Ἰουδαίων»! Καί ἐμεῖς τό διορθώσαμε. Καί γράφομε: «Ὁ Βασιλεύς τῆς Δόξης»! Γιατί ὁ Τάφος τοῦ Χριστοῦ εἶναι τό πιό φωτεινό μέρος τοῦ κόσμου. Πηγή Θείου Φωτός! «Παραδείσου ὡραιότερος ὄντως». Γιατί; Διότι μέσα σ’ αὐτόν κρύφτηκε ὁ Χριστός· γιά μᾶς. Γιά νά μᾶς ἐλευθερώσει ἀπό τήν φθορά.
*          *          *
Ὁ Χριστός, ὑπακούοντας μέχρι θανάτου στό θέλημα τοῦ Πατέρα Του, ταπεινώνεται, ἐξευτελίζεται, βασανίζεται, πεθαίνει. Καί ἐνῶ θά μποροῦσε, νά κάμει μιά θεαματική ἐπίδειξη τῆς θεϊκῆς Του δύναμης, «κρύβει» ἑκούσια τήν Θεία Του δόξα· μέσα σέ ἕνα τάφο!
Αὐτό ὅμως, τό ἑκούσιο κρύψιμό Του, (ὅπως παρατηρεῖ ὁ κορυφαῖος σύγχρονος θεολόγος ὁ ἀείμνηστος Γεώργιος Φλωρόφσκι) ὁδηγεῖ σέ κάποιες τραγικές ἀποκαλύψεις:
•           Ξεσκεπάζει τό μῖσος καί τήν τύφλωση τοῦ κόσμου.
•           Ξεσκεπάζει τήν ἠλιθιότητα τῆς ἀνθρώπινης κακίας.
•           Ξεσκεπάζει τήν παγωνιά τῶν καρδιῶν μας.
•           Καί πάνω ἀπό ὅλα, ξεσκεπάζει τό μεγάλο ψέμα τῆς δῆθεν «ἐλευθερίας» τοῦ ἀνθρώπου. Μᾶς δείχνει, πόσο νυχτωμένος εἶναι ἐκεῖνος, πού νομίζει, ὅτι –ξεγράφοντας τόν Θεό ἀπό τήν ζωή του– γίνεται τάχα «αὐτόνομος»  καί δῆθεν «ἐλεύθερος»!
Ὁ Χριστός ἔρχεται σήμερα, νά μᾶς χαρίσει τήν ὕψιστη καί τέλεια ἐλευθερία: τήν ἐλευθερία ἀπό τά δεσμά τοῦ θανάτου! Ποιός δέν λαχταράει μιά τέτοια ἐλευθερία; Ποιός δέν νιώθει, μπροστά στόν θάνατο, φόβο καί τρόμο; Ποιός δέν καταλαβαίνει ὅτι, μπροστά στόν θάνατο, ψευτοπαλληκαριές δέν περνᾶνε!
*      *      *
Ὁ Χριστός ἦταν ὁ μόνος, πού μποροῦσε νά βλέπει τόν θάνατο… ἀφ’ ὑψηλοῦ! Ὅμως, ἀπό ὑπακοή στόν Πατέρα Του, καί γιά χάρη μας, κατέβηκε ὁ Ἴδιος «νά τά βάλει» μέ τόν θάνατο! Νά παλέψει μαζί του! Ἔζησε ὅλη τήν ἀγωνία τοῦ θανάτου στήν μεγαλύτερή της φρίκη! Ἵδρωσε ἱδρῶτα-αἷμα! Καί δείλιασε, σάν ἄνθρωπος!
Ἀλλά, ἐνῶ εἶχε τήν ἐλευθερία, νά εἰπῆ στόν Πατέρα Του ἕνα «ὄχι», τελικά ἔφτυσε τό παραμύθι τῆς ἀνθρώπινης «ἐλευθερίας». Καί ὑπόταξε τελείως τό θέλημά Του στό θέλημα τοῦ Θεοῦ Πατέρα Του! Δέχθηκε ἑκούσια, νά πεθάνει γιά μᾶς! Καί ἔτσι ἐπάτησε γιά χάρη μας τόν θάνατο· «θανάτῳ θάνατον πατήσας»!
Ἔτσι μᾶς δίδαξε ὅτι: ἀληθινά ἐλεύθερος, εἶναι μόνο ὁ ἄνθρωπος πού ξέρει νά λέει συνειδητά στόν Θεό: «γενηθήτω τό θέλημά Σου»! Αὐτή εἶναι ἡ ὕψιστη ἀνθρώπινη ἐλευθερία! Αὐτή εἶναι ἡ μόνη ἄσκηση τῆς ἀνθρώπινης ἐλευθερίας. Καί μόνο    αὐτή, νικάει τόν θάνατο!(Λυχνία Νικοπόλεως-Απρίλιος 2011)
——————
ΠΩΣ «ΧΟΡΤΑΙΝΕΙ» Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ;
Ἀνθρώπινα, ἡ Παναγία ἦταν μιά φτωχούλα καί σάν φτωχούλα πέθανε. Καί φτωχικά κηδεύτηκε ἡ Μητέρα Ἐκείνου, πού γεννήθηκε σέ στάβλο, καί πέθανε στόν Σταυρό.
Φτωχικά· μά γεμάτη δόξα!
Ὄχι σέ ροῦχα. Ὄχι σέ λάμψη.
Ὄχι σέ στολίδια. Ὄχι σέ «παράτες».
Ὄχι σέ στέμματα, διαμάντια και μπριλάντια. Χωρίς λουλούδια καί στεφάνια!
Στολισμός δόξας γιά τήν Παναγία στήν κηδεία της ἦταν οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι· καί πρό παντός ὁ Κύριος, ὁ βασιλεύς τῆς Δόξης, ὁ Χριστός, πού κατέβη νά πάρει τήν ψυχή της. Τί μεγαλύτερο; Τί ἁγιώτερο;
•           Ὑμνοῦμε τόν Σωτήρα μας, γιά τήν εὐσπλαγχνία Του· καί γιά τήν καλωσύνη Του. Τόν ὑμνοῦμε, Τόν εὐλογοῦμε, Τόν δοξολογοῦμε, Τόν προσκυνοῦμε. Αὐτός εἶναι τό Φῶς. Τό φῶς τοῦ κόσμου.
•           Ἡ Δὀξα τοῦ Κυρίου μας εἶναι τό φῶς τοῦ προσώπου Του! Αὐτό εἶδαν καί οἱ ἅγιοι ἀπόστολοι στό Θαβώρ καί στήν Πεντηκοστή. Καί γέμισαν καλωσύνη καί συμπόνια. Καί χόρτασαν!
•           Αὐτό, τό Φῶς τοῦ Κόσμου, ἀξιώθηκε, ὄχι ἁπλά νά τό ἰδεῖ, ἀλλά νά τό δεχθῆ μέσα στά σπλάγχνα της, καί νά τό κρατάει στήν ἀγκαλιά της, ἡ ἁγία Παρθένος Μαρία! Πῶς νά μή γέμιζε τό εἶναι της μέ τήν λάμψη του; μέ ἀγάπη, μέ καλωσύνη καί μέ συμπόνια; Πῶς νά μή γίνει ἐν πρεσβείαις ἀκοίμητη καί σέ διάθεση γιά προστασία μας ἀνύστακτη· καί ἐλπίδα μας, ἀμετάθετη;
Τί ἔβλεπε; Τί ἐβάσταζε; Τί περισσότερο; Τό Φῶς τοῦ Κόσμου!
Πῶς νά μή χόρταινε!
*          *          *
Μά τί τελικά σημαίνει, αὐτό τό «χόρτασε»;
Ἐδῶ στήν γῆ, ὅταν ἕνας ἄνθρωπος λέει ὅτι χόρτασε, ἐννοεῖ: προσωρινά· γιά σήμερα· γιά λίγο!
Ὁ ἄνθρωπος χορταίνει γιά πάντα, μόνο ὅταν γνωρίσει τόν Χριστό· ὅταν Τόν ἀγαπήσει.
Ὁ ἄνθρωπος γιά πάντα χορταίνει μόνο, ὅταν ἔλθει σέ ἐπικοινωνία μέ τόν Χριστό· μόνο, ὅταν ἰδεῖ τήν δόξα Του.
Ἐδῶ στήν γῆ, ὁ ἄνθρωπος ἀληθινά καί γιά πάντα χορταίνει, μόνο ὅταν γνωρίσει τόν Θεό.
Μᾶς λέει ὁ Χριστός. Μεγαλύτερη ἀγάπη, ἀπό ἐκείνη πού ἔχει ὅποιος θυσιάζει τόν ἑαυτό του γιά ἄλλον ἤ γιά ἄλλους, ΔΕΝ ΓΙΝΕΤΑΙ (Ἰωαν. 15, 13). Καί ἐκεῖ, ἐπάνω ἀπό τόν Σταυρό, τότε πού ὁλοκλήρωνε τήν θυσία Του γιά μᾶς, ὁ Κύριος καί Σωτήρας μας, ἀνακήρυξε τήν ἁγία Θεοτόκο, Μητέρα μας. Τῆς ἔδειξε ἀντιπροσωπευτικά ἕναν μαθητή Του· καί τῆς εἶπε: Αὐτός εἶναι ὁ υἱός σου. Καί ἡ Παναγία τό «ἔπιασε»· καί τό κράτησε· καί ἀνάλαβε, κατά θέλημα τοῦ Υἱοῦ της, τήν φροντίδα μας.
Καί μᾶς ἀγάπησε σάν μητέρα μας. Ὅλους. Καί ἰδιαίτερα ἐκείνους, πού θλίβονται καί κινδυνεύουν.
Καί ὁ Χριστός τήν ἔκαμε γιά μᾶς: θησαυρόν σωτηρίας· καί πηγήν ἀφθαρσίας· καί πύργον ἀσφαλείας· καί θύραν μετανοίας! Γιά μᾶς.
Καί μᾶς φροντίζει. Ἔρχεται κοντά μας νά μᾶς παρηγορήσει· νά σκουπίσει τά δάκρυα στά μάτια τῶν πονεμένων· νά θεραπεύσει τά συντρίματα τῶν ψυχῶν μας· νά μᾶς θυμίσει τήν μετάνοια· νά γίνει γιά μᾶς θύρα μετανοίας· νά μᾶς περάσει ἀπό τήν ἀδιαφορία στήν ζέση τῆς πίστης.(Λυχνία Αύγουστος 2011)

Πώς θα τον δεχθούμε; τ
Η πίστη και η χριστιανική αρετή δεν πάει ούτε με τα χρόνια, ούτε με τα χρήματα, ούτε με τα αξιώματα.
Έχομε γέρους αθεόφοβους, τελείως αθεόφοβους, και παιδιά νεαρά γεμάτα πίστη και ευσέβεια.
Έχομε φτωχούς υπερήφανους και βλάσφημους και βασιλιάδες γεμάτους ταπείνωση.
Έχομε πλούσιους ανελεήμονες, και φτωχούς γεμάτους καλωσύνη και συμπόνια.
Η πίστη και η αρετή, είναι κόπος και αγώνισμα του κάθε ένα μας.
Θέλει ο άνθρωπος και έχει πίστη.
Θέλει και έχει αγάπη και αρετές.
* * *
Ήταν κάποτε ένας μεγάλος βασιλιάς. Είχε βαθειά πίστη. Απέραντη ευλάβεια. Και ταπείνωση.
Κάποια ημέρα χρειάστηκε να πάει να μείνει στο σπίτι ενός κατωτέρου του. Φυσικά, εκείνος το θεώρησε μεγάλη του τιμή. Και κυριολεκτικά «έγινε κομμάτια», για να τον περιποιηθή! Έκαμε ό,τι καλύτερο μπορούσε για να τον ευχαριστήσει.
Φεύγοντας την άλλη μέρα ο βασιλιάς, τον κράτησε από το χέρι και του είπε:
- Σε ευχαριστώ πολύ. Έκαμες ό,τι καλύτερο μπορούσες για χάρη μου. Παρ’ όλο που το ξέρεις, και το ξέρω, ότι είμαι ένας απλός άνθρωπος και εγώ. Σε μένα έδωσες τόση αξία και σημασία! Στον Θεό που είναι ο Κύριός μας και Σωτήρας μας, όσο ήμουν στο σπίτι σου, το έβλεπα, δεν δίνεις καμμία σημασία! Πρόσεξε, αδελφέ. Λάθος κάνεις. Ζημία για σένα. Κακό για σένα. Μετά από λίγες ημέρες έρχονται τα Χριστούγεννα. Έρχεται ο Χριστός σε μας. Είναι πολύ μεγαλύτερος από εμένα. Άκουσέ με. Δείξε την φιλοτιμία σου. Βάλε την καλή σου διάθεση. Να τον δεχθής «στο σπίτι σου», τουλάχιστον όπως δέχθηκες σήμερα εμένα.
Τον εφίλησε και έφυγε.
* * *
Μένοντας μόνος του ο άρχοντας εκείνος ντράπηκε τα λόγια του βασιλιά του. Και φρόντισε να δεχθή τον Χριστό όσο πιο καλά μπορούσε:
Με νηστεία.
Με εξομολόγηση.
Με προσευχή.
Με θεία κοινωνία.
Αποκτώντας κάθε ημέρα μεγαλύτερη επίγνωση, για το πόσο λάθος του ήταν η μέχρι τότε ζωή του και νοοτροπία του.
(* Περιοδικό Λυχνία Νικοπόλεως, Δεκέμβριος 2002)
Η γλώσσα μας
Πολύ συχνά η συζήτηση, ανάμεσα σε ανθρώπους με φόβο Θεού, στρέφεται γύρω από τις διάφορες αμαρτίες.
Ψάχνουν να βρουν, σε τι βαθμό είναι βαρειές και ασυγχώρητες· και σε τι βαθμό είναι συγγνωστές.
* * *
Μια φορά η συζήτηση είχε στραφή γύρω από τα αμαρτήματα της γλώσσας: κατάκριση, βρωμόλογα, βλαστημίες και άλλα. Και φυσικά, μερικοί τα αμαρτήματα της γλώσσας τα εύρισκαν, όλα, μικρά και ελαφρά!
Στεκόταν δίπλα τους, μαζί τους, και ο όσιος Σισώης. Τον ερώτησαν, τι γνώμη είχε. Και τους απάντησε:
- Εγώ, τριάντα χρόνια τώρα, ένα έχω προσευχή! Για ένα και μόνο παρακαλώ τον Κύριο: να με φυλάει από την γλώσσα μου!
(Γεροντικό, αββά Σισώη)
* * *
Τι ήθελε να μας ειπεί με τα λόγια του αυτά ο όσιος Σισώης († 6 Ιουλίου);
Ήθελε να μας ειπεί:
- Είναι λάθος μας, να θεωρούμε τα αμαρτήματα της γλώσσας μικρά. Αντίθετα. Είναι αμαρτήματα πολύ βαριά! Μας το λέει, στο Ευαγγέλιο, ο Χριστός: «Εκ του περισσεύματος της καρδίας λαλεί το στόμα» (Ματθ. 12, 34). Δηλαδή: Ό,τι έχει κανείς στην καρδιά του, αυτό βγαίνει στο στόμα του.
* * *
Με λίγα λόγια ο όσιος Σισώης τα είπε όλα!
Είναι  προτιμότερο να έχεις βρώμα στο σώμα, παρά στην καρδιά!
Είναι μεγάλο κακό, μεγάλο κρίμα, να έχεις καρδιά γεμάτη βρώμα και βούρκο!
Τι χειρότερο από το να έχωμε βρώμικη και μολυσμένη καρδιά;
Πώς θα έλθει ο Χριστός μέσα μας;
Πού θα βρει τόπο να σταθή, να καθήσει;
* * *
Έχομε χρέος να τα διορθώσωμε τα αμαρτήματα της γλώσσας μας.
Δεν είναι αστεία υπόθεση.
Δεν είναι παρωνυχίδα.
Είναι θέμα πολύ σοβαρό!
Γι’ αυτό αγωνιζόταν με τόση περίσκεψη και τόσο επίμονα ο άγιος Σισώης.
(* Περιοδικό Λυχνία Νικοπόλεως, Φεβρουάριος 2003
Άνθη εύοσμα από τον λειμώνα του οσίου Σεραφείμ *
Ο όσιος Σεραφείμ του Σάρωφ είναι ένας από τους πιο μεγάλους αγίους της Εκκλησίας.
Επήρε από τον Κύριο πολλά χαρίσματα. Και το χάρισμα να διδάσκει με γλύκα και χάρη.
* * *
Μια φορά ο όσιος Σεραφείμ είδε ένα όραμα. Και το διηγήθηκε. Αλλά, με τι ταπείνωση! Και με τι γλυκύτητα!
Είπε: – Ο Κύριος μου φανέρωσε, τι θα γίνει «στις έσχατες ημέρες».Τότε οι αρχιερείς μας, εδώ στη Ρωσία, και μαζί τους και άλλοι υψηλόβαθμοι κληρικοί, θα πάψουν να ζουν την ορθόδοξη πίστη και ζωή σε όλη τους την καθαρότητα. Και η οργή του Κυρίου θα πέσει επάνω τους!
Εγώ, όταν είδα το όραμα αυτό, τρεις ολόκληρες ημέρες παρακαλούσα τον Κύριο γονατιστός, να τους λυπηθή. Τον παρακαλούσα, να τιμωρήσει εμένα, τον τρισάθλιο Σεραφείμ, και να μου στερήσει την βασιλεία Του· όχι τους αρχιερείς μας.
Αλλά ο Κύριος δεν με εισάκουσε, τον άθλιο. Και μου είπε: Δεν θα τους λυπηθώ. Γιατί τα λόγια τους και η διδαχή τους θα είναι ανθρώπινα. Και η καρδιά τους θα απέχει από εμένα και από το θέλημά Μου».
* **
Κάποια άλλη φορά ο όσιος είπε:
- Φρόντισε να αποκτήσεις μέσα σου ειρήνη· φρόντισε να αποκτήσεις πνεύμα ειρήνης· πνεύμα ειρηνικό· και γύρω σου θα σώζονται χιλιάδες!
Και πρόσθεσε:
- Όσο πιο πολύ ένας άνθρωπος γεμίζει τον εσωτερικό του κόσμο με διάθεση ειρήνης, με πνεύμα ειρήνης, τόσο πιο πολλά χαρίσματα θα παίρνει. Και να το ξέρει: θα τα παίρνει με την αγία λαβίδα, μαζί με την θεία κοινωνία· κάθε φορά που θα κοινωνάει.
Και επεξήγησε:
- Αν θέλεις να έχεις μέσα σου ειρήνη, μην κρίνεις, και μην κατακρίνεις, ποτέ, κανέναν, με κανέναν τρόπο!…
Και αν θέλεις να μάθεις, να μην κρίνεις και να μην κατακρίνεις, πρόσεχε! Μην αφήνεις ποτέ τον εαυτό σου να επηρεάζεται από τους άλλους. Μη συμφωνείς με αυτά που λένε. Και γίνε κουφός και νεκρός για αυτά που σου λένε!
* Περιοδικό Λυχνία Νικοπόλεως, Μάρτιος 2003
Είμαι άξιος; *
Πριν από μερικούς αιώνες, ένας άγιος, ο άγιος μητροπολίτης Αλέξιος, γονατιστός τη νύχτα μπροστά στην εικόνα της, ικέτευε τη μητέρα του Χριστού:
-Πάρε μας, μητέρα, υπό την προστασία Σου! Άπλωσε επάνω μας την σκέπη Σου! Δείξε και σε μας την στοργή Σου!
Και τότε άκουσε φωνή αγγέλου, που του έλεγε:
-Έρχεται! Έρχεται η Παναγία! …
Έσκυψε και ακούμπησε το πρόσωπό του στην γη. Και σκέπασε τα μάτια του, με τα χέρια του.
Έκανε τη σκέψη:
Είμαι εγώ άξιος, να ιδώ το πρόσωπό της;
-Εκείνη – τιμιωτέρα των Χερουβείμ∙ και ενδοξοτέρα ασυγκρίτως των Σεραφείμ∙ και πάσης κτίσεως τιμιωτέρα!
Και εγώ; Αμαρτωλός∙ και τρισάθλιος. Γεμάτος ρύπο και δυσωδία.
-Εκείνη, – υπηρέτησε την σωτηρία όλου του κόσμου!
-Και εγώ; Αδιαφορώ ακόμη και για την δική μου σωτηρία!
-Εκείνη, – είχε το θάρρος και έλεγε: Εποιησέ μοι, μεγαλεία ο δυνατός. Τα μεγαλεία; Μετά τόκον παρθένος∙ και μετά θάνατον ζώσα. Ζωντανή κατά Θεόν. Γεμάτη πίστη. Γεμάτη χάρη. Γεμάτη αγάπη. Γεμάτη καλοσύνη. Γεμάτη ζωή. Γεμάτη ενδιαφέρον, για την ζωή και για την σωτηρία όλων∙ όλου του κόσμου! Και των αμαρτωλών. Γυρίζει όλον τον κόσμο. Και ψάχνει για μας. Να μας ξαναφέρει κοντά στον Χριστό!
-Και εμείς; Αλλοίμονό μας, αν δεν έχομε αγάπη και πίστη! Γιατί τότε, δεν είμαστε τίποτε! Γιατί τότε είμαστε κάτι χειρότερο από παλιοτενεκέδες∙ πεταμένοι στον σκουπιδοτενεκέ.