Περί των Ησυχαστών

Μέσα από δεκαπέντε σύντομα αποσπάσματα του «Γεροντικού» προβάλλει η υπέροχη ασκητική μορφή του αββά Αμμωνά. Οι πληροφορίες πού μας δίνουν για την ζωή του είναι λίγες, αλλά εντυπωσιακές. θα αφήσουμε μόνο του τον αναγνώστη να εντρυφήση σ' αυτές, θα περιορισθούμε εδώ σε στοιχεία που αποβλέπουν κυρίως να τοποθετήσουν χρονικά και τοπικά την μεγάλη αυτή μορφή.

Ο αββάς Αμμωνάς υπήρξε μαθητής του Μ. Αντωνίου (251 - 356) και διάδοχος του στην πνευματική καθοδήγησι των μοναχών του μοναστικού κέντρου Πισπίρ, στην αριστερή όχθη του Νείλου, νοτιώτερα από το Κάιρο. Ανατολικότερα από το Πισπίρ βρίσκεται το όρος του Μ. Αντωνίου σε μια εντελώς αφιλόξενη περιοχή. Μεταξύ του Πισπίρ και της Αλεξανδρείας απλώνεται η έρημος της Νιτρίας, περίφημη για τα ασκητικά άνθη πού ανέθαλε. Η έρημος αυτή ανέδειξε δύο μοναστικά κέντρα, δύο σκήτες: Τα Κελλία και την Σκήτη. Τα Κελλία απείχαν σαράντα χιλιόμετρα νοτιοδυτικά από την Αλεξάνδρεια. Σε απόστασι ενός ημερονυκτίου, περίπου ογδόντα χιλιόμετρα, νοτιώτερα από τα Κελλία βρισκόταν η Σκήτη, τόπος τελείως απαράκλητος. Και μόνο η θέα της προξενούσε θανάσιμη μελαγχολία στην ψυχή!

Φαίνεται ότι στην Σκήτη έζησε ο αββάς Αμμωνάς δεκατέσσερα χρόνια, παλεύοντας με το πάθος του θυμού. Καρπός των αγώνων του ήταν μια απέραντη απάθεια, πού τον εμπόδιζε να διακρίνη αμαρτία σε άνθρωπο και να επιβάλλη ως επίσκοπος επιτίμια, ακόμη και σε σοβαρά σαρκικά παραπτώματα. Την ίδια εποχή ασκήτευαν στην Σκήτη ο ιδρυτής της αββάς Μακάριος ο Αιγύπτιος, ο αββάς Μακάριος, ο Αλεξανδρεύς, ο αββάς Παμβώ και πολλοί άλλοι πατέρες του αιγυπτιακού μοναχισμού.

Αναφέρεται ότι το 375 κατοικούσαν μόνο στο Όρος της Νιτρίας περισσότεροι από πέντε χιλιάδες μοναχοί, θεωρείται βέβαιο ότι ο αββάς Αμμωνάς χειροτονήθηκε επίσκοπος από τον Μ. Αθανάσιο. Σε όλες τις φάσεις της ζωής του έχομε τόσο θαυμαστές εκδηλώσεις διακρίσεως, απαθείας, ευσπλαγχνίας και αγάπης προς τον αμαρτωλό άνθρωπο ώστε να τον κατατάσσουμε αδίστακτα μεταξύ των θεοφόρων αγίων, οι οποίοι έφθασαν σε δυσπρόσιτα πνευματικά ύψη.

Εκοιμήθη προ του 403. Η μνήμη του εορτάζεται στις 26 Ιανουαρίου. Οι στίχοι του Μηναίου αναφέρουν:

«Ζωής Αμμωνάς νήμα πληρώσας άπαν.

ζωήν εφεύρεν ούποτε πληρουμένην».

Το συγγραφικό έργο του αββά Αμμωνά φανερώνει ασκητή «λίαν πεπειραμένον περί τάς μυστικάς προς Θεόν αναβάσεις». Σύμφωνα με την διάταξι των έργων του στην έκδοσι της Αποστολικής Διακονίας (Β.Ε.Π.Ε.Σ., τόμος 40), από όπου ελάβαμε και το κείμενο, τα κατατάσσουμε σε επιστολές, διδάγματα, παραινέσεις, λόγους και αποσπάσματα λόγων.

Οι επιστολές του αναφέρονται με αξιόλογη διαύγεια και πρωτοτυπία σε βαθύτατα θέματα της πνευματικής ζωής, όπως η ησυχία, η θ. χάρις, η διάκρισις, οι πειρασμοί κτλ. Η συχνή αναφορά στην θ. χάρι και οι θερμές προτροπές προς τα πνευματικά του τέκνα να γευθούν την άρρητη γλυκύτητά της, αποδεικνύουν πώς ο επιστολογράφος είχε ζήσει έντονα θείες καταστάσεις και είχε ελλαμφθή από το «φως του ουρανού των ουρανών», όπως το χαρακτηρίζει.

Διασώθηκαν 7 επιστολές στα ελληνικά, 14 στα συριακά, 13 στα γεωργιανά, 11 στα αραβικά, 3 στα αρμενικά και 1 στα αιθιοπικά. Αυτό αποτελεί ένδειξι ότι διαδόθηκαν σε γεωγραφικό χώρο ευρύτερο από την Μ. Ανατολή.

ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΚΑΙ ΘΕΟΦΟΡΟΥ

ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΑΒΒΑ ΑΜΜΩΝΑ

ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΗΣΥΧΑΣΤΩΝ

Η επιθυμία να εξετάζης με περιέργεια την Αγ. Γραφή γεννά εχθρότητα και διαμάχη, ενώ ο θρήνος για τις αμαρτίες φέρνει την ειρήνη. Είναι αμαρτία για τον μοναχό πού κάθεται στο κελλί του, να εξετάζη με περιέργεια την Αγ. Γραφή παραμελώντας τις αμαρτίες του.

Όποιος απασχολεί την σκέψι του, πριν γνωρίση τον εαυτό του, με το πως ήταν γραμμένα τα διάφορα γραφικά χωρία, αυτός έχει περιέργεια στην καρδιά και είναι φοβερά αιχμάλωτος στο πάθος του αυτό.

Όποιος όμως φυλάγεται απ' αυτή την αιχμαλωσία, επιδιώκει να ταπεινώνεται ενώπιον του Θεού. Όποιος αναζητεί υλικό ομοίωμα του Θεού, βλασφημεί τον Θεό. Όποιος όμως φροντίζει να Τον τιμήση, αγαπά να ζη με καθαρότητα και φόβο Θεού.

Όποιος σέβεται τις εντολές του Θεού και τις τηρεί σαν χρεώστης, αυτός γνώρισε τον Θεό.

Μην αναζήτησης τις υψηλές θεολογικές έννοιες, ενώ ακόμη ζητάς την βοήθεια τον Θεού, για να έλθη και να σε σώση από την αμαρτία. Οι υψηλές θεολογικές έννοιες μόνες τους έρχονται, όταν η ψυχή αγνισθή και καθαρισθή. Όποιος στηρίζεται στις δικές του γνώσεις και επιμένει στο θέλημα του, προκαλεί εχθρότητα και δεν μπορεί να ξεφύγη από τον δαίμονα που φέρνει στην καρδιά την λύπη.

Όποιος διαβάζει την Αγ. Γραφή και την ερμηνεύει με την δική του γνώμη και επιμένει σ' αύτη λέγοντας «αυτό πού σκέπτομαι είναι οπωσδήποτε σωστό», αυτός αγνοεί την κατάστασί του, αγνοεί ότι δεν έχει ούτε δόξα ούτε πλούτο πνευματικό.

Όποιος όμως διαβάζει και λέει «δεν γνωρίζω το σωστό, γιατί είμαι ατελής άνθρωπος», αυτός δοξάζει τον Θεό. Σ' αυτόν κατοικεί ο πλούτος της θ. χάριτος, σύμφωνα με την δεκτικότητα του.

Μη θέλησης να συζήτησης τους λογισμούς σου αδιάκριτα με τον καθένα, παρά μόνο με τους πνευματικούς σου πατέρες, για να μη προκαλέσης θλίψι στην καρδιά σου.

Πρόσεχε τα λόγια σου για να έχης σε υπόληψι τον πλησίον σου.

Δίδαξε την γλώσσα σου να προφέρη με συναίσθησι τα λόγια του Θεού και το ψεύδος θα απομακρυνθή από σένα.

Η επιθυμία της δόξης των ανθρώπων γεννά το ψεύδος, ενώ η ταπεινή αποφυγή της αυξάνει τον θειο φόβο μέσα στην καρδιά.

Μη θέλησης να γίνης φίλος των ενδόξων του κόσμου αυτού, για να μην ατονήση μέσα σου η δόξα του Θεού.

Εάν κάποιος κατακρίνη ενώπιον σου τον αδελφό του και τον εξουδενώνη και αποκαλύπτη αμαρτίες του, μη θελήσης να συμφωνήσης μαζί του, για να μη σε παρασύρη σε ανεπιθύμητα κακά.

Η απλότης και η εξουδένωσις του εαυτού μας αγνίζουν την καρδιά από την αμαρτία.

Όποιος συμπεριφέρεται στον αδελφό του με δολιότητα, δεν θ' αποφύγη τις θλίψεις.

Όποιος άλλο λέει με το στόμα και άλλο κρύβει πονηρά στην καρδιά, ματαιοπονεί σε κάθε πνευματική του εργασία. Μη προσκολληθής σε τέτοιον άνθρωπο, για να μη σε μολύνη με το μιαρό δηλητήριό του.

Ζήσε μαζί με άκακους, για να συμμετέχης στην δόξα και στην καθαρότητά τους.

Μη φερθής με πονηρία σε κανένα, για να μη χάσης τους κόπους σου.

Να συμπεριφέρεσαι με ευθύτητα σε όλους, για να νοιώσης μέσα σου την θεία ειρήνη.

Υγιαίνετε εν Αγίω Πνεύματι

Αμήν

Αντιαιρετικόν Εγκόλπιον www.egolpion.com

Αθωνικοί Γέροντες 20ου Αιώνος

Πέμπτη 28 Νοεμβρίου 2013